kliknij obrazek, aby przejść dalej...

,
Grabiny-Zameczek	Koźliny	Krzywe Koło	Osice

Ostrowite	Steblewo	Suchy Dąb	Wróblewo

Gmina Suchy Dąb to gmina położona na Żuławach Gdańskich pomiędzy Trójmiastem a Tczewem (Gdańsk-23km, Tczew-17km), w pobliżu dróg nr 1 i nr 7 oraz szlaku kolejowego Północ-Południe.

Gmina zajmuje obszar 8466 ha (84,66 km2), co stanowi 10,71% powierzchni powiatu). Położona jest w zasięgu Obszaru Chronionego Krajobrazu „Żuławy Gdańskie”.

Zobacz wcześniejsze lata: 2022, 2021, 2020, 2019, 2018, 2017, 2016, 2015, 2014, 2013, 2012, 2011, 2010, 2009 Zestawienie lat: 2009-2023.pdf (.xlsx)

Usytuowanie gminy na Żuławach Gdańskich, obszarze o glebach należących do najżyźniejszych w skali całego kraju (mady brunatne i gleby murszowe) sprawia, że gmina nasza ma charakter głównie rolniczy, mogłoby to sugerować, że region naszej gminy jest nieciekawy pod względem turystyki... nic bardziej mylnego!!!

Żuławy Gdańskie są obszarem gdzie na przestrzeni wielu wieków trwała nieustająca walka człowieka z wodą o pozyskanie ziemi pod uprawy rolnicze. To właśnie owa „walka” wywarła fundamentalny wpływ na krajobraz dzisiejszych Żuław w postaci rozbudowanej sieci kanałów i rowów melioracyjnych oraz różnorodności i wielości innych obiektów o charakterze wodnym i związanych z wodą budowli: hydrotechnicznych urządzeń regulacyjnych, jazów, przepustów itp.., a przede wszystkim przyczyniła się do tego, że żadna inna część regionu gdańskiego nie może równać się z Żuławami Gdańskimi (zwanymi także Żuławami Steblewskimi) pod względem nasycenia terenów wiejskich ciekawymi i wartościowymi obiektami architektonicznymi, rozmieszczonymi w unikatowym krajobrazie kulturowym, cechującym się harmonijnym wtopieniem w otoczenie efektów działalności ludzkiej.

Licznie zachowane zabytki takie jak: domy podcieniowe z ozdobnymi drewnianymi gankami i werandami; ceglane i belkowo-ceglane kościoły, kompleks zamkowo-parkowy z XV wieku w miejscowości Grabiny-Zameczek, rzeka Motława, zachowane 3 pomniki przyrody, czy choćby najwyższe wzniesienie na obszarze całych Żuław (Grabiny-Zameczek 14,6m n.p.m.). te aspekty sprawiają, że Gmina nasza jest warta odwiedzenia, być może jednym z trzech szlaków turystycznych przebiegających przez obszar naszej małej ojczyzny…

„Jeżeli Wenecja jest miastem na wodzie – to można by tu o Żuławach powiedzieć: że Żuławy są krajem na wodzie”
Wincenty Pol

Gmina Suchy Dąb całkowicie usytuowana na Żuławach Gdańskich tak jak każdy region ma swoją własną specyfikę, nie ma chyba jednak w Polsce krainy tak niezwykłej i osobliwej jak Żuławy – wielka depresyjna równina, w delcie Wisły, królowej spośród polskich rzek, która w tak cudowny sposób ujmuje swoim pięknem i bogactwem będącym swoistym owocem ciężkich zmagań człowieka z przyrodą.

Już w XIII wieku rozpoczęto tutaj prace melioracyjne, które zmieniły ten zalewowy obszar w najżyźniejszy region Polski, zwany niekiedy Małą Holandią. Przez wiele wieków była to ziemia ludzi pracowitych i bogatych, którzy pozostawili po sobie szereg interesujących zabytków kultury materialnej. Żuławy Gdańskie to znakomite miejsce zarówno do uprawiania turystyki rowerowej jak i wodnej, ale także znakomite miejsce na wypoczynek połączony z lekcją historii.

Przez obszar naszej gminy przebiegają trzy szlaki, dwa szlaki rowerowe (szlak domów podcieniowych; szlak motławski) i jeden szlak wodny (szlak motławski).

Szlak domów podcieniowych

Wspaniałego rekonesansu po żuławskich zabytkach można dokonać, wędrując szlakiem Domów Podcieniowych. Jak mówi nam sama nazwa szlaku krajoznawczego, „rodzynkami” będą przede wszystkim domy podcieniowe, największy skarb architektoniczny Żuław. Domy te należące do tzw. tradycji przed holenderskiej, zbudowane są w konstrukcji szkieletowej z drewna, wypełnione czerwoną cegłą lub otynkowane i z charakterystycznym wielosłupowym podcieniem wysuniętym przed zasadniczą część budynku. Domy te należały do najbogatszych gospodarzy we wsi, których poziom życia odbiegał niewiele od standardów bogatego mieszczaństwa. Domy podcieniowe w naszej gminie możemy podziwiać w miejscowościach: Steblewo, Krzywe Koło, Osice oraz do niedawna Suchy Dąb gdzie dom został rozebrany.

Drugim zespołem architektonicznym, który uraczy nas swym pięknem podczas wędrówki tym szlakiem krajoznawczym będą niezwykle malownicze kościoły. Ceglane, o wielowiekowej tradycji, idealnie wtopione w wieś swą skalą i usadowieniem. Niemal każdy z nich posiada wieżę i bogaty, misterny szczyt. Takie perełki architektury spotkamy we wsiach: Wróblewo, Suchy Dąb, Krzywe Koło, Osice, Koźliny.

Kolekcję zabytkowych budowli uzupełniają jeszcze takie obiekty jak:

• Ruiny kościoła w Steblewie, z odrestaurowanym neogotyckim grobowcem rodziny Wessel

• Zespół zamkowo-parkowy we wsi Grabiny-Zameczek. Miejsce kwaterowania Stefana Batorego oraz króla szwedzkiego Karola Gustawa
  W parku znajdują się starodrzewie – dęby pamiętające czasy królów Polskich- kilka z nich to pomniki przyrody.

• Okazały spichlerz konstrukcji szkieletowej w Koźlinach.

Pieszy Szlak Motławski

Jeśli Egipt jest "darem Nilu", to Żuławy są niewątpliwie darem Wisły, ale także kilku innych, znacznie mniejszych rzek, jak Radunia, Kłodawa czy Motława, które spływają z otaczającej je wysoczyzny. Ta obfitość wody rodzi oczywiście konieczność stałej kontroli jej przepływu i poziomu poprzez skomplikowany system kanałów, wałów przeciwpowodziowych i pomp odwadniających.

Wędrówka czerwonym szlakiem z gdańskiego przedmieścia Olszynka wzdłuż Motławy do Tczewa doskonale wprowadza w atmosferę tego swoistego kraju na wodzie, jakim są Żuławy Wiślane.
Szlak rozpoczyna się u wrót Gdańska, którego do dzisiaj strzegą od tej strony dobrze zachowane, siedemnastowieczne fortyfikacje bastionowe. Dalej wiedzie on wzdłuż otoczonego wałami koryta Motławy, przez kilka żuławskich wsi.

Warto zwrócić uwagę na to, że zarówno całe wsie, jak i poszczególne domy są niekiedy usytuowane bardzo blisko rzeki, co świadczy o jej dawnej roli komunikacyjnej.
Wyjątkowo malowniczym przykładem takiego położenia jest kościółek we Wróblewie, wzniesiony w konstrukcji szkieletowej w XVI - XVII wieku.
Na szlaku leżą jeszcze trzy inne zabytkowe świątynie, w Suchym Dębie, Krzywym Kole i Koźlinach, wszystkie zbudowane z cegły w stylu gotyckim w XIV wieku, a więc w czasach przynależności tych ziem do państwa zakonu krzyżackiego (1308-1454).
Ciekawym reliktem z tego okresu historii Żuław Gdańskich są także pozostałości obronnego dworu krzyżackiego w Grabinach-Zameczku.

Dwa ostatnie z wymienionych kościołów posiadają ponadto barokowe wieżyczki i cenne wyposażenie z XVII-XVIII wieku. Nad wejściami do nich znajdują się kamienne herby Gdańska, świadczące z kolei o ponad trzystuletniej (1457-1772) przynależności nadmotławskich wsi do tego miasta, a zarazem do Polski.

Trasa wodniacka „Motławą przez Żuławy Gdańskie”

Sieć wodna Żuław jest dość skomplikowana, tworzy ją wypracowywany przez minione stulecia system rzek, kanałów i rowów melioracyjnych, ujętych w obwałowania, z pobudowanymi wieloma przepompowniami.

Środkiem Żuław Gdańskich płynie rzeka Motława, której źródła znajdują się na Rokickich Łąkach niedaleko Tczewa, a uchodzi do Martwej Wisły w Gdańsku. Długość rzeki wynosi 64 km, jej charakter jest typowo nizinny, o bardzo małym spadku, z wieloma charakterystycznymi krętymi zakolami.

Walorami turystyczno-krajobrazowymi decydującym o turystycznej atrakcyjności trasy wzdłuż Motławy są walory przyrodniczo-krajobrazowe oraz liczne żuławskie zabytki. Na całych Żuławach można spotkać wiele ceglanych i belkowo - ceglanych kościołów, domów podcieniowych, z ozdobnymi drewnianymi gankami i werandami. Spotkać także można ciekawe spichlerze i urocze drewniane chaty w kolorowych ogródkach. Nie bez znaczenia jest uprzejmość tutejszych mieszkańców, u których można się zatrzymać oraz posilić.

Trasa ta oraz przyległa do niej trasa piesza i rowerowa „Motławą przez Żuławy Gdańskie”, prowadzi z Gdańska przez Kamienną Śluzę, Olszynkę i Orunię, dalej przez Kramik (gdzie wpada Radunia i Czarna Łacha), Krępiec, obok Dziewięciu Włók, przez Wiślinę i Lędowo do Wróblewa. Stąd już niedaleko do Grabin-Zameczku (duży postój przy parku, nieopodal dawny dwór obronny z fosami, młyn wodny, a także miejsce, gdzie wpada Kłodawa i Bielawa). Następnie przez Suchy Dąb, Krzywe Koło, trasa prowadzi do Koźlin. Tam dzięki pomocy Strażnicy Wałowej wodniacy mogą przeprawić się (przewożąc kajaki) nad Wisłę, skąd już niedaleko w górę rzeki do Tczewa lub w dół do Przegaliny (na Martwą Wisłę) albo Gdańskiej Głowy (na Szkarpawę).